"Het is eigenlijk een uit de hand gelopen grap"

De Goudzoekers: Jullie zijn twintig jaar bezig. Hoe blijf je vernieuwend?

Stef Lernous: Door kritisch te zijn. Ik zou durven zeggen dat je pas kritisch of constructief kritisch kan zijn als je geconfronteerd wordt met dingen die je niet kent. En dat je daar huiswerk rond doet en er op een constructieve manier mee om leert te gaan. Zo komt er soms een uitnodiging om een opera te maken of een tentoonstelling te organiseren. Dat zijn andere soorten materialen, wij brengen daar wel theatraliteit in binnen maar hoe ga je daar mee om? Je stelt jezelf vragen.

Hetzelfde geldt voor reizen. Ik ben een beetje xenofoob, ik was altijd wat bang om buiten Westerse landen te gaan. En ondanks dat ik heel graag buitenlands eten eet... - oké dit  gaat een heel onnozel voorbeeld zijn. Chinees; ik eet graag Chinees in België, dat is vette zoute troep, maar ik eet het graag. China, ik vind die cultuur heel intrigerend maar ‘wie weet eten die rare dingen zoals kippenpoten en goh als ik dan naar het toilet wil is dat dan een normaal toilet en ziektes, tropische ziektes, ga ik dan een ziekte meepakken?” Ik word altijd verliefd op een land als ik er ben voor theater.  Dat is heel fijn, of we nu in Marokko zijn geweest of in Seoul of in het hoogste punt van Noorwegen… Allemaal compleet verschillende plekken maar dat is een confrontatie en je komt daar rijker uit. Dat doet iets met hoe je kijkt naar de wereld en andere dingen. Een geslaagd repetitieproces is als ik ervan heb bijgeleerd. Dat wilt niet zeggen dat het een goede voorstelling is.

GZ: Jullie hebben een sterke visuele identiteit, hoe is die ontwikkeld?

SL: Ik heb zelf geen theateropleiding maar ik heb Tine (Van den Wyngaert) leren kennen toen zij in het tweede jaar conservatorium zat en de Nick (Kaldunski) zat op het RITCS en volgde een filmscenario opleiding. Ik denk dat we aan het dammen waren in het liefhebberscircuit maar op een gegeven moment was dat op en zelfs toen we daarmee begonnen maakten we al dingen die je nergens in dat circuit zag. Dat was ja, vreemd, zeker voor hen. Zo zijn er zijn lijnen die we hebben doorgetrokken. Abattoir is zeer visuele voorstellingen beginnen maken, letterlijk zonder tekst. Wij waren de eerste Vlamingen dat het zo deden en ik merk dat dat op die vijftien jaar tijd eigenlijk vrij courant is geworden. Zeker bij jonge makers zijn er nu voorstellingen met weinig tot geen tekst. Een bepaald, zeer visueel, bijna cinematografisch theater met bepaalde soorten licht, een bepaalde soort sfeer en een score eronder. Er was wel muziek bij voorstellingen maar wij waren de eerste die het zo gebruikten. Hoe meer ik dat soort theater zie, hoe minder zin ik heb om dat te maken. Daarom begin ik de laatste jaren meer en meer teksttheater te maken, met kwinkslagen en rariteiten. Ik kan niet iets normaal maken.

Ik ben ooit gecontacteerd geweest door Helmut Lotti, waarvan ik wist dat hij komt kijken naar de voorstellingen. Ik kreeg een mail met daarin "Stef ik zou graag eens iets met jou maken." Ik las dat en ik dacht dit is een rare grap, alsof de Paus mij om condooms vraagt! Maar dan heb ik toch afgesproken met die “Helmut Lotti” en het was Helmut Lotti! We hebben samen een decor ontworpen, licht voor de tour en een videoclip. Mijn eerste idee voor de videoclip was zo verregaand dat we naar een tweede idee zijn overgeschakeld. Een korte synopsis: hij zingt over een vrouw die hij een roofdier noemt en hij is de prins op het witte paard. Hij komt daarna Kirsten tegen en dat is een nymph. Maar voor Helmut was een nymph een vrouw in een kleedje, iets feeëriek. Voor mij is een nymph iemand met een ruig hemd, met boots met een pleister, met littekens, metalen horens op een helm, die sigaretten smoort. Hij is taken aback door haar, maar de tekst maakt het heel mooi. Het eindigt met een shot in een mooie feestzaal, waar alle vrouwen aan het toasten zijn. Je ziet daarna Helmut Lotti als de Helmut Lotticus, opgezet met een vogeltje en een boompje. Dat is niet te vreemd voor mijn doen. Ik merkte wel dat het voor de Helmut Lotti fans heel vreemd was.

GZ: Waarom moeten jonge mensen naar Abattoir komen kijken?

SL: Ik vind niet dat jonge mensen per se moeten komen kijken. Ik vind het plezierig om die in de zaal te zien, dat maakt het publiek diverser. Maar een tiener moet vooral zelf beslissen en het is logisch dat die niet meteen naar het theater willen. Dat is niet zo sexy of boeiend om mee bezig te zijn. Aan de andere kant zijn onze voorstellingen geen normaal theater. Het is niet lui op scène, de acteurs zijn aan het werken en dat heeft iets levendig. Zelfs al vertrek je vanuit ouder materiaal, zoals Tsjechov, is het niet oud. Het heeft een bepaalde vitaliteit. Zelfs als snap je geen hol van wat er op scène gebeurt denk ik wel dat het een wtf karakter heeft. Dat is een reactie waar ik echt van hou. Dat het zo bevreemdend was dat je binnen een paar jaar daar terug over nadenkt. Het kan zijn dat je er niets van verstaat en het niet leuk vindt, maar dat het toch doorwerkt. Het is een heel fijn gevoel wanneer je je mening jaren na je iets voor de eerste keer ziet kan bijstellen. Zelfs wanneer mensen een respectvolle aversie hebben ben ik content.

De impact van corona

GZ: Theater schakelt, onder andere door corona, vaker over op digitale alternatieven. Zie je dit in de toekomst van Abattoir Fermé?

SL: Film is iets fundamenteel anders en daar hebben we ons al aan gewaagd, zoals met onze TV reeks Monster. We hebben nu ook onze eerste langspeelfilm gemaakt (Hotel Poseidon, moet nog uitkomen NVDR) en toch probeer ik daar weer wat theater in te smokkelen. Theater is een evenement. Iedere avond is anders en op bepaalde avonden zijn sommige dingen net iets magischer. Dat is een gevoel dat ik sinds een jaar of tien probeer te cultiveren. Film is compleet anders, dat voelt minder als een evenement. Het is ook veiliger, je zit meestal niet in een volle zaal er is is lang aan geknutseld. Theater is op dat vlak knulliger. Dus ja ik wil meer films maken, maar theater verfilmen vind ik onzinnig.

Schizofrene underdogs

GZ: Waarom wilden jullie Tsjechov opvoeren?

SL: Maja (Westerveld) zei op een gegeven moment De Kersenvla in plaats van De Kersentuin en dat is blijven hangen. Het is een soort uit de hand gelopen grap. Als je mij twintig jaar geleden had gevraagd om Shakespeare of Tsjechov op te voeren dan had ik geweigerd. Maar we hebben besloten dat we die uitdagingen moeten aangaan. Nu is dit niet wat we met Hamlet hebben gedaan. De Kersenvla neemt elementen uit De Kersentuin maar vooral uit Tsjechov zijn leven.

GZ: De rivaliteit tussen Anton en Danny, is daar ergens inspiratie voor gekomen?

SL: Ik maak die grap wel vaker, 'ken je de minder succesvolle broer of zus van x...'. Ik vind die rivaliteit een heel fijn en grappig maar tragisch idee. Binnen theater zit je toch met mensen die zich altijd willen bewijzen. Ze denken dat ze maar zo goed zijn als het laatste dat ze gemaakt hebben. Je weet ergens dat je het kunt maar je neemt een soort underdog positie aan, en misschien is dat wel zoals Danny Tsjechov. De underdog die een grenzeloos optimisme heeft maar helaas altijd door zichzelf en anderen in die positie blijft. Theatermensen zijn ook een beetje schizofreen hoor, maar dat is misschien niet verrassend.

Wil jij als jongere mee het verhaal van nona vertellen via een recensie, een interview, een videoreportage, een fotoverslag? Doen! We zoeken nóg jonge fotografen, illustratoren, videomakers, schrijvers, … Waag je kans, maak een originele voorstelling van jezelf (fotoreeks, reclamespot, brief, illustratie, …) en stuur die per mail naar ons.